Boeren in GLB-pilot Akkerbelt aan de slag met puntensysteem
Dertig akkerbouwers gaan in 2020 experimenteren met maatregelen die leiden tot daadwerkelijke vergroening. Hiervoor is binnen de GLB-pilot Akkerbelt een keuzemenu van maatregelen en een bijpassend puntensysteem ontwikkeld. De maatregelen variëren van ‘licht- tot diepgroen’.
De pilot Akkerbelt is een van zeven pilots die in maart 2019 zijn gestart in de aanloop naar het nieuwe GLB. Bij de uitvoering van deze akkerbouwpilot zijn negen agrarische gebiedscollectieven betrokken. Deze zijn allemaal actief in de akkerbouwstrook die loopt van Zeeland naar Groningen, de ‘akkerbelt’ van Nederland.
De negen collectieven die meedoen aan de pilot hebben dit jaar allemaal een eigen gebiedsplan gemaakt met daarin specifieke vergroeningsdoelen en gewas- en bouwplanmaatregelen. Doelen en maatregelen zijn deels toegespitst op de eigen regio, bijvoorbeeld de grondsoort in de regio.
Keuzemenu van maatregelen
Mark Geling, akkerbouwer in Zeewolde (Flevoland), is bestuurlijk betrokken bij de uitvoering van de hele pilot. Ook is hij vanuit het Flevolands Agrarisch Collectief actief bij invulling van de doelen en het keuzemenu van groene maatregelen zoals die in zijn eigen provincie binnen de pilot worden ontwikkeld en vervolgens in praktijk gebracht.
Kerndoel van de GLB-pilot Akkerbelt is volgens Geling om met GLB-premies een daadwerkelijke vergroening te realiseren. Hij spreekt over een kwaliteitsslag in de vergroening van de akkerbouw. De hoofddoelen van de maatregelen zijn in Flevoland gericht op bodem, water en biodiversiteit. “Vervolgens hebben we maatregelen bedacht die een bijdrage leveren aan de realisering van die doelen.”
Eenvoudige en ingrijpende maatregelen
Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen relatief eenvoudige maatregelen en meer ingrijpende. Voorbeelden uit die eerste categorie zijn teelt van vanggewassen, toepassing van compost of ruige mest, deels niet oogsten van graan en teelt van eiwitgewassen. Meer ingrijpend zijn maatregelen zoals toepassing van strokenteelt, verruiming van het bouwplan en omzetting van een perceel in een zogeheten vogelakker.
Groslijst
In eerste instantie was een groslijst bedacht met zo’n twintig maatregelen. Grofweg de helft daarvan is afgevallen. Geling: “Controleerbaarheid was een belangrijk punt bij de selectie. Mechanische onkruidbestrijding is daarom afgevallen. Ondiep ploegen hebben we toch op de lijst laten staan, omdat we dat belangrijk vinden, ook al weten we dat die maatregel een uitdaging is qua controleerbaarheid. Bij deze afwegingen is intensief overleg geweest met RVO die een belangrijke rol heeft bij de uitbetaling van GLB-premies en dus ook bij de controle.”
Puntensysteem
Vervolgens is een puntensysteem ontwikkeld dat bepalend is voor de hoogte van de vergoeding die de deelnemers aan de pilot ontvangen. De kosten van de maatregelen zijn daarbij uitgangspunt. Bij de toekenning van punten wordt ook geprobeerd lokaal te sturen op het nemen van bepaalde maatregelen, zegt Geling. “Ons gebiedsplan sluit aan bij de doelen van bijvoorbeeld het waterschap. In gebieden waar de waterkwaliteit moet worden verbeterd, passen maatregelen die de uitspoeling van mineralen verminderen. Via het puntensysteem kunnen we akkerbouwers stimuleren om juist daar zulke maatregelen te nemen, heel doelgericht.”
In 2020 op bedrijven aan de slag
In Flevoland gaan in 2020 vijftien akkerbouwers op hun eigen bedrijf aan de slag met de uitvoering van maatregelen op basis van het keuzemenu en puntensysteem. Hiervoor heeft het Flevolands Agrarisch Collectief afgelopen zomer een oproep gedaan. Een selectie is gemaakt op basis van onder meer grondsoort en de belangstelling van de kandidaten. Geling: “Met de gekozen groep lukt het ons om alle door ons gekozen maatregelen uit te testen.”
Vijf andere collectieven waaronder Poldernatuur Zeeland en Agrarische Natuurvereniging Oost-Groningen gaan ook met het keuzemenu en puntensysteem aan de slag. In deze gebieden zijn totaal vijftien akkerbouwers geselecteerd. In de vijf gebieden zijn enkele regiogebonden maatregelen toegevoegd.
Collectief als regisseur
Binnen de pilot is gesproken over de rol die de agrarische collectieven in de volgende GLB-periode willen spelen. Volgens Geling wil Flevolands Agrarisch Collectief graag een regierol vervullen. “Maar we willen geen budgethouder worden, laat staan dat wij sancties opleggen. Daarmee zouden we het draagvlak voor ons collectief ondergraven. De meeste collectieven denken er net zo over.”
