Invulling eco-regeling ondergaat praktijktoets; vijf vragen en antwoorden
De eco-regeling is de belangrijkste wijziging in het nieuwe GLB, dat vanaf 1 januari 2023 ingaat. Om tot een goede invulling te komen, wordt onder andere een praktijktoets gehouden met ruim 100 agrariërs. In oktober worden daarvan de resultaten verwacht. Hoe past deze praktijktoets in het hele proces van besluitvorming?
Even bij het begin beginnen; wat is de eco-regeling?
Een agrariër wordt vanaf 2023 beloond voor activiteiten die bijdragen aan klimaat, natuur en milieu. Voorbeelden van deze eco-activiteiten zijn bijvoorbeeld kruidenrijk grasland, vlinderbloemige gewassen zoals luzerne en erwten en langer weiden.
Uit het budget dat nu vrijwel in zijn geheel aan de hectarepremie wordt besteed, moet minimaal 25% naar deze eco-regeling. Het is dus een flinke verschuiving van middelen en daar gaat iedere agrariër met landbouwgrond iets van merken.
Wat beogen we met de eco-regeling?
Met de eco-regeling hopen we dat een grote groep boeren wordt aangemoedigd om activiteiten te gaan inpassen in de bedrijfsvoering die goed zijn voor klimaat, natuur en milieu.
Het nieuwe GLB is een antwoord op de uitdagingen van deze tijd. De grote uitdaging van nu is te komen tot een toekomstbestendige landbouw. Dat is boeren in een divers landschap, met aandacht voor bodem, water, klimaat, schone lucht, landschap en biodiversiteit. Maar ‘toekomstbestendig’ is ook een sector die volop in ontwikkeling is en voldoende verdienvermogen heeft. Met aandacht voor nieuwe teelten, technologieën zoals precisielandbouw en kennisontwikkeling. Dat is waar het GLB zich op richt en waar de eco-regeling een belangrijk onderdeel van is.
Wat doen we precies in de praktijktoets?
In totaal is met ruim 100 boeren uitvoerig gesproken en hebben bijna 70 boeren met behulp van een rekentool gekeken in hoeverre een scenario met specifieke voorwaarden, eco-activiteiten en waardering ook werkbaar en toepasbaar is voor agrariërs. René Jakobs uit Nuth deed bijvoorbeeld mee, met hem maakten we een korte video.
De eco-regeling is iets compleet nieuws, vandaar dat we al vroeg begonnen zijn om dit met de sector te verkennen. In 2019 zijn we gestart met zeven pilots, in samenwerking met LTO en BoerenNatuur. Ruim 500 boeren werkten mee aan de pilots, waarin verschillende puntensystemen zijn ontwikkeld. Op basis van deze varianten is een scenario gemaakt en deze wordt in de praktijktoets getest.
Daarnaast is eind juni een akkoord bereikt in Brussel over de voorwaarden (conditionaliteiten) waaraan je als agrariër moet gaan voldoen om in aanmerking te komen voor GLB-betalingen. Ook dit is verwerkt in het scenario dat wordt getoetst.
In het najaar start weer een nieuwe serie pilots, met aandacht voor de verdere uitwerking. Want het idee om eco-activiteiten te belonen is vrijwel overal positief ontvangen, maar de details zullen bepalen of ook praktisch inpasbaar is. In 2023 starten we met het nieuwe GLB en de eco-regeling, en het idee is dat we het ieder jaar, op basis van geleerde lessen, verbeteren. Dat zullen we samen moeten doen; overheid en agrariërs.
Pilots er zijn om te innoveren, testen, demonstreren en communiceren en een praktijktoets is bedoeld om beleidsvoornemens, die mede gebaseerd zijn op pilotervaringen, te toetsen en bij te stellen.
In de praktijktoets is gewerkt met een scenario. Ligt dat scenario dicht bij de definitieve eco-regeling?
Zo dicht mogelijk. We zijn bijvoorbeeld uitgegaan van 5% niet-productieve grond, omdat de exacte invulling van de eisen rondom niet-productieve grond nog niet zijn uitgewerkt. Ook is er geen verschil tussen regio’s aangebracht, wat bijvoorbeeld betekent dat het voor boeren op sommige grondsoorten nog een lastige puzzel was met vanggewassen.
Met de informatie uit de praktijktoets gaan we weliswaar aan de slag om de Nederlandse invulling van de conditionaliteiten en de eco-regeling beter te laten aansluiten op elkaar en de Nederlandse landbouwpraktijk. Maar het is goed om te benoemen dat het hele pakket van voorwaarden en eco-activiteiten sowieso impact zal hebben op boerenbedrijven. De bedoeling is niet om de huidige gangbare boerenpraktijk passend te laten zijn voor de eco-regeling, maar om een nieuwe, toekomstbestendige boerenpraktijk te stimuleren. Dat betekent dat extra inspanningen beloond worden.
Wanneer weten we wat het definitief wordt?
Uiterlijk in november wordt Nationaal Strategisch Plan (NSP) gepubliceerd. Dan weten we al heel veel, maar niet alle details. Over de precieze uitvoering van de eco-regeling zullen we in het eerste kwartaal van 2022 steeds meer informatie geven, samen met RVO. Er komt onder andere een rekentool, waarin iedere boer op basis van zijn eigen bedrijfssituatie kan ‘puzzelen’. In tussentijd blijven we dus via pilots werken aan verbeteringen.
Overzicht van de besluitvorming:
- Op 1 juli presenteerden wij het ‘concept Nationaal Strategisch Plan op hoofdlijnen’ (lees hier de publieksversie).
- Op dit moment wordt, aan de hand van de feedback, gewerkt aan een definitieve versie. Onderdeel van die feedback is dus ook de praktijktoets.
- Op 1 januari 2022 moet het Nationaal Strategisch Plan ter behandeling bij de Europese Commissie zijn ingediend.
- De Tweede Kamer en de provincies behandelen het plan voor die tijd, dus ergens in het najaar van 2021. Op dat moment wordt het Nationaal Strategisch Plan ook gepubliceerd.
- Het plan wordt na publicatie ter inzage gelegd, wat betekent dat iedereen die wil daarop een formele reactie kan geven.
Verder verdiepen?
Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen? RVO publiceert nu al regelmatig over het nieuwe GLB op RVO.nl/nieuwGLB. Luister bijvoorbeeld deze podcast, waarin jonge landbouwer Leendert Jan Onnes vertelt over zijn ervaringen met eco-activiteiten. Op ToekomstGLB.nl blijf je op de hoogte van de ontwikkelingen qua besluitvorming. Op ons Youtubekanaal vind je diverse webinars en animaties.
