Leader krijgt nieuw imago

Leader in het kort

Leader staat voor een echte bottom-up werkwijze, waarbij doelen worden behaald door samen te werken in een lokale gemeenschap. Burgers zitten zelf aan de knoppen en organiseren zich rondom een bepaald initiatief, waarvoor ze subsidie kunnen aanvragen. En of dat nou te maken heeft met een zorgboerderij die lokale kaas verkoopt, of een historische vloermouterij waar bier wordt gemaakt met lokaal graan, maakt dan niet uit. Zolang het maar betekent dat er ontwikkeling is in plattelandsgebieden wat goed is voor de boer, de samenleving en de omgeving.

Van Enckevort geeft toe dat de doelen van Leader erg breed zijn. “Ik denk dat dat ook het mooie is, dat mensen echt met hun eigen idee kunnen komen. Voorheen werd er weleens lacherig gedaan over Leader, omdat het vooral eraan zou bijdragen dat buurtbewoners in plattelandsgebieden met subsidie kneuterige projectjes uitvoerden. Dat beeld verandert, en dat merk je ook in het nieuwe GLB.

Nog steeds is het bevorderen van sociale inclusie, werkgelegenheid, groei en lokale ontwikkeling erg belangrijk, maar onderwerpen als duurzaamheid en biodiversiteit zien we ook steeds vaker terug bij initiatieven”, vervolgt Van Enckevort. “Leader is een ideaal instrument voor boeren en burgers om in te spelen op onderwerpen die spelen in de samenleving, denk aan lokaal consumeren en produceren, of het welzijn van dieren. Het samen aan de slag gaan is daarbij echt het onderscheidende, waardoor met gebiedsgerichte kennis de uitdagingen op het platteland van een passend antwoord kunnen worden voorzien.”

Meer aandacht, meer financiering

Er gaat de komende jaren meer geld naar de gebiedsgerichte aanpak binnen het nieuwe GLB. Het budget voor Leader wordt ongeveer verdubbeld. Van Enckevort is blij met de verdubbeling, maar plaatst wel een kanttekening. Een belangrijk deel van de Leader-middelen zal ook ingezet gaan worden voor projecten die zijn gericht op biodiversiteit, klimaat en milieu/water. “Nu dit bekend is geworden, merken we al dat er in de ‘Leader-wereld’ wat reuring is. Op 7 december organiseerden we een webinar waar veel belangstelling voor was. De aanvullende Leader-doelen vormen een nieuwe uitdaging, maar de afgelopen jaren waren er al veel landbouw georiënteerde Leader-projecten die bijdragen aan biodiversiteit, klimaat en waterkwaliteit. De eigen bijdrage van aanvragers van Leader-projecten blijft ongeveer op hetzelfde niveau als de afgelopen jaren."

“De aanvullende Leader-doelen vormen een nieuwe uitdaging.”

Minder administratie

Leader krijgt meer aandacht en groeit. De administratieve last voor een aanvraag die nu nog ervaren wordt, moet daarom verdwijnen. Gerard Agterberg is als coördinator van het GLB-NSP in de Provincie Utrecht nauw betrokken bij Leader, en licht dat toe. “Voorheen moest je elk bonnetje verantwoorden. Daar willen we vanaf. Initiatiefnemers kunnen echt stappen zetten als ze niet vast komen te zitten in de administratieve taken. Wat daarbij ook helpt is dat we voorschotten mogen uitbetalen. Vereenvoudiging van de kostensystematiek zorgt er ook voor dat de lokale actiegroep (LAG) en de subsidieaanvrager makkelijker hun werk kunnen doen. De LAG bestaat uit bewoners en vertegenwoordigers van de lokale politiek en het lokale bedrijfs-/verenigingsleven.”

Naar verwachting krijgen de LAG’s meer verantwoordelijkheid, een verantwoordelijkheid die nu nog vaak bij de provincies ligt. Aan de provincies wordt gevraagd om begin 2022 gebiedspartijen uit te nodigen om zich voor te bereiden voor de nieuwe GLB-periode 2023 – 2027. Initiatiefnemers van bestaande maar ook potentieel nieuwe Leader-gebieden kunnen dan al in 2022 steun ontvangen voor het opstellen van (geactualiseerde) gebiedsplannen die de basis kunnen vormen ten behoeve van een snelle start met de uitvoering begin 2023 voor de nieuwe GLB/Leader-periode.

Ultieme voorbeeld

Alles bij elkaar genomen krijgt Leader meer aandacht, meer geld, minder administratie en verbreding naar klimaat, biodiversiteit en milieu/water. Een goed voorbeeld van een initiatief die al bijdraagt aan het herstel van de biodiversiteit is Wilder Land, een initiatief van Matthijs en Daan. Zij maken een kruidenthee en werken daarvoor samen met boerenbedrijven waar ze kruiden inzaaien die goed zijn voor de biodiversiteit, mooi zijn in het landschap én die lekker zijn als kruidenthee. Met de bijdrage van Leader hebben ze een mobiele drogerij gerealiseerd waarmee ze bij de boeren op het erf, samen met in- en omwoners van het gebied, de theekruiden kunnen oogsten en er gelijk (streek) thee van kunnen maken. Dit organiseren ze in de vorm van oogstfeesten.

De diverse soorten thee worden verkocht via de eigen webwinkel, in lokale boerderijwinkels en via de horeca. De verwerking van de thee doen Matthijs en Daan deels samen met een sociale werkplaats. Misschien wel het ultieme voorbeeld van het maken van verbindingen: landbouw met natuur, stad met platteland, boer met burger en economische met sociale doelen.

Toekomst

Van Enckevort ziet Wilder Land als illustratief voorbeeld voor de ontwikkeling die Leader doormaakt. “Het is juist de combinatie van doelen die van onder op bij elkaar komen wat Leader zo mooi maakt. Een product als lokale thee is dan ineens goed voor de biodiversiteit, het klimaat, de boeren, de horeca, mensen met afstand tot de arbeidsmarkt en de gemeenschap. Het is fijn om te weten dat er nu financiële ruimte is om meer van dit soort initiatieven in Nederland te laten ontplooien.”

“Het is juist de combinatie van doelen die van onder op bij elkaar komen wat Leader zo mooi maakt.”