Alles over het concept NSP en de conferentie
Zo’n 600 geïnteresseerden kwamen op 1 juli 2021 online bijeen voor een eerste reflectie op de publieksversie van het GLB-NSP. Veel positieve geluiden over de focus op maatschappelijke doelen, het belonen voor prestaties, de ruimte voor maatwerk en de constructieve samenwerking tot nu toe. Hoewel er ook zorgen zijn over de haalbaarheid voor het grotere ‘peloton’ van boeren en de complexe samenhang met de maatschappelijke doelen. Een mooie basis, maar er is nog veel te doen.
De conferentie opende met een tafelgesprek met Guido Landheer (plaatsvervangend DG-Agro bij LNV) en Henk Staghouwer (gedeputeerde provincie Groningen). Beiden zijn trots op wat er ligt. ‘Dit was een droomplanning. Het GLB-NSP drie dagen na het akkoord in Brussel. Sinds de vorige conferentie is er veel meer duidelijkheid gekomen om verder te kunnen met de uitwerking,’ aldus Landheer.
Trots op de samenwerking
Staghouwer benadrukt dat hij vooral ook trots is op de samenwerking tot nu toe. Het NSP is volgens hem echt met elkaar ontwikkeld, iets dat hij de komende periode graag doorzet. ‘Het GLB-NSP biedt een prachtige basis, maar we hebben ook nog wel een concretisering te maken. Laten we die vooral ook met elkaar maken.’
Landen op het boerenerf
Landheer herkent in het GLB-NSP een uitdaging om concrete stappen te gaan zetten. ‘De komende tijd gaat het echt om de vraag hoe we veel meer boeren in beweging gaan krijgen. Het moet nu gaan landen op het boerenerf. Het moet aantrekkelijk voor ze worden gemaakt. We moeten gaan kijken wat voor hen haalbaar is. Echt maatwerk dus.’
Inspelen op ondernemerskansen
Volgens demissionair minister Schouten speelt de publieksversie van het GLB-NSP echt in op de ondernemerskansen voor boeren. ‘We willen ze belonen voor wat ze bijdragen aan maatschappelijke doelen. Deels verplichtend via de conditionaliteiten voor het basisinkomen, maar deels ook vrijwillig via de ecoregelingen. Met dat laatste bieden we veel ruimte voor maatwerk. Want voor de ene boer in de ene regio haalbaar is, is dat niet per se voor de andere in de andere regio.’
Meer doen voor minder geld
Ook twee jonge boeren geven aan tafel een eerste reactie op het GLB-NSP. Een akkerbouwer uit Lage Zwaluwe geeft aan dat hij zich zorgen maakt over de lagere hectarevergoeding. ‘Ik had liever gezien dat deze gelijk was gebleven en de ecoregeling daarbovenop zou komen. Zoals het er nu staat moeten toch vooral meer gaan doen voor minder inkomen.’ Daarop voortbouwend merkt Staghouwer op dat het ‘belangrijk is dat we boeren belonen voor iets ze doen wat wij van ze vragen. Anders haken ze af en komt het peloton dus niet in beweging.’ Demissionair minister Schouten benadrukt dat boeren zich realiseren dat de meerwaarde voor hen vooral op de lange termijn moet worden gezien. Het nieuwe GLB ondersteunt een omslag naar een bedrijfsvoering die toekomstbestendig is. ‘Veranderen van je bedrijfsvoering levert ook een beter bodemleven, waterkwaliteit, biodiversiteit. Dat is uiteindelijk ook in hun eigenbelang.’
Stapeling van punten
De eveneens jonge veehouder uit Gasselternijveen ziet in de publieksversie van het GLB-NSP ook tegenstrijdigheden. En hoopt dat het mogelijk is om met één maatregel op meerdere manieren punten te verdienen. Demissionair minister Schouten laat weten dat ze aandacht heeft voor dat idee. ‘Maatregelen kunnen inderdaad bijdragen aan het bereiken van meerdere doelen tegelijk en zouden ook in de lijn meervoudig beloond kunnen worden. Maar ik ben geen voorstander van micro-management. Laten we ons vooral richten op het zetten van grote en heldere stappen.’
Basiskwaliteit voor natuur
Een derde jongere aan tafel werkt bij de Vlinderstichting en werkt in het BIMAG-project samen met boeren aan monitoren van vlinders in het agrarisch gebied. Hij zou graag zien dat het GLB-NSP een basiskwaliteit voor natuur gaat opleveren. ‘We zien echt dat maatregelen van boeren leiden tot meer natuur. Ik zou graag zien dat het zo concreet in het GLB-NSP gaat komen. Een basiskwaliteit voor natuur dat we overal realiseren door boeren te belonen voor het uitvoeren van dat soort maatregelen.’
Brede agenda
De publieksversie van het GLB-NSP toont een brede blik. Naast voedselproductie gaat het ook om biodiversiteit, water, bodemkwaliteit. En er zijn raakvlakken met klimaat en energie. Schouten: ‘Verduurzaming van de landbouw is voor iedereen belangrijk. De oplossing zit niet alleen in het aanpassen van de bedrijfsvoering van boeren. Het vraagt óók om andere keuzes van de vele erfbetreders en ook de consument. De boeren kunnen dit niet alleen.’
Veel instrumenten
Landheer onderstreept dat het GLB-NSP slechts één van de vele instrumenten is. ‘Er zijn ook andere normen en wetgeving die hierop van invloed zijn, en ook andere instrumenten als het omschakelfonds, het overnamefonds, die een bijdrage kunnen leveren. Ze dragen alle bij aan hetzelfde doel: verduurzaming van de landbouw.’
Integraal kijken
De jongeren aan tafel merken op dat landbouw en natuur niet meer lijnrecht tegenover moeten worden gezet. Om de doelen te bereiken moeten ze juist tot elkaar komen en de handen ineen slaan. Schouten herkent die hartekreet en merkt op dat ‘…boeren een wezenlijke bijdrage aan natuurbeheer kunnen leveren, zoals nu al gebeurt in het ANLb. Die lijn moeten we doortrekken. En ook ik zou graag zien dat we niet meer zo sterk in hokjes denken. Landbouw tegenover natuur. Ons landelijk gebied heeft vele functies. Laten we onszelf uitdagen om daar integraal naar te kijken en daar samen op gaan inspelen. Een sterke natuur, een sterke landbouw, en een sterke landbouw die met die natuur kan werken en andersom. We moeten gaan nadenken over opties en kansen. En investeren waar nodig.’
Teruglezen en terugkijken
Hier vind je de video van de plenaire sessie (op Youtube) en de verslagen en video's van de drie webinars:
- Plenaire sessie
- Webinar 1: ‘Het GLB in breder perspectief’
- Webinar 2: ‘Basisbetaling en eco-activiteiten, de praktijk’
- Webinar 3: ‘Nieuw perspectief, nieuwe kennis’
